Deze week was er een uitspraak in onze rechtszaak tegen Vlees.nl, die volgens ons grote hoeveelheden misleidende informatie op hun website heeft staan. Met oneerlijke teksten sust de website het geweten van vleeseters, om zo de consumptie te stimuleren. Het goede nieuws: de rechter is het met ons eens dat de website wel degelijk reclame is. Het slechte nieuws: onze eis is toch afgewezen en de rechtszaak niet gewonnen.
Reclame Code oordeelde: misleiding!
Eerder stapten we al naar de Reclame Code Commissie. De Commissie oordeelde dat de uitingen op de website wel degelijk reclame zijn. Varkens in Nood werd in 51 gevallen in het gelijk gesteld. De Commissie achtte bewezen dat de huisvesting van varkens niet past bij hun behoeftes, dat de leefsituatie slecht is voor de gezondheid van de dieren, en dat lijden en stress regelmatig voorkomen tijdens een varkensleven en in het slachthuis. Vlees.nl paste vervolgens een aantal misleidende teksten aan. Maar lang niet allemaal. Daarom stapten we naar de rechter.
Wel ontvankelijk
Ten eerste geeft de rechter aan dat wij, in tegenstelling tot wat Vlees.nl roept, zeker het recht hebben om deze stichting voor de rechter te slepen. De rechter verklaart ons ontvankelijk: ‘uit haar doelomschrijving […] volgt weliswaar niet dat zij de belangen van consumenten behartigt, maar wel de belangen van dierenwelzijn en het verkrijgen van publiciteit voor een beter begrip over de gevolgen van intensieve veeteelt. De vorderingen passen binnen deze doelstellingen.’
Wel degelijk reclame
Volgens de makers van vlees.nl bevat de website, die betaald wordt door de vleessector, geen reclame, maar slechts ‘communicatie ter informatie en inspiratie’. Daar trapte de rechter niet in. De website heeft in de woorden van de rechter ‘onmiskenbaar (mede) als doel om bij consumenten bij te dragen aan een positief beeld van de wijze waarop in Nederland varkens worden gehouden en varkensvlees wordt geproduceerd en om aldus varkensvlees(producten) aan te prijzen.' Elders geeft zij aan ‘De rechtbank is dan ook van oordeel dat de website sterk verkoopbevorderend bedoeld is.'
Gecorrigeerde informatie niet beoordeeld
Het is teleurstellend dat de rechtbank een belastende video niet heeft willen beoordelen, omdat deze enige tijd voor de zitting door Vlees.nl van hun website is gehaald. Op zich is het mooi dat Vlees.nl de misleidende ‘Goed Nieuws Show’-video heeft verwijderd. Maar ten tijde van onze klacht stond hij wel op de website en het lijkt ons dus rechtvaardig dat de rechter daar ook over oordeelt. Maar helaas. Ook andere misleidende teksten, waar de rechter kritiek op had, zijn inmiddels aangepast. Daar zijn wij natuurlijk blij mee, maar het is jammer dat de rechter daarover niet wilde oordelen.
Consument moet zelf nadenken
De rechter vindt niet dat er sprake is van valse voorlichting, omdat Stichting Vlees.nl duidelijk de belangen van de varkenshouderij behartigt. ‘Naar het oordeel van de rechtbank is het voor de ‘gemiddelde consument’ die de website van Stichting Vlees.nl bezoekt duidelijk dat de website de vleesproductiesector ondersteunt en vleesconsumptie promoot. Van de ‘gemiddelde consument’ mag worden verwacht dat hij zich terdege realiseert dat de informatie op de website ingekleurd wordt door de belangen van de vleesproductiesector en dat hij de informatie op de website in die context dient te plaatsen en te waarderen.’ De rechter schat de gemiddelde consument hoog in en gaat er van uit dat die kritisch genoeg is om ook op andere plaatsen, bijvoorbeeld op de site van Varkens in Nood, te lezen over de aspecten die minder rooskleurig zijn in het leven van varkens. Kortom, de gemiddelde consument zou moeten inzien dat deze website vleespropaganda bevat. Blijkbaar mag je oneerlijke uitingen doen, zolang maar duidelijk is dat je je uitspraken vanwege promotiebelangen doet?
Toefje oneerlijkheid toegestaan
De rechter gaat vervolgens in op de uitingen die wij als oneerlijk en misleidend bestempelen, maar volgt onze conclusies helaas niet.
Zo wekt de tekst ‘Het slachtproces is aan EU-regels gebonden, bijvoorbeeld om stress en onnodig lijden te voorkomen’ volgens ons de suggestie dat het wel goed zit met welzijn in het slachthuis door de uitgebreide regelgeving. Maar helaas geeft het vonnis aan: ‘Er staat naar het oordeel van de rechtbank in voormelde tekst niet dat varkens kunnen worden geslacht zonder stress en dat varkens niet lijden tijdens het slachtproces.’
Een andere tekst op de site is ‘In het algemeen geldt dat dieren die zich niet prettig voelen, niet goed groeien en sneller ziek worden’. Dit schept de illusie dat varkens zich goed voelen. Immers, anders zouden ze toch niet goed groeien? De rechter ziet het anders: ‘De strekking van de tekst is algemeen en bevat naar het oordeel van de rechtbank ook niet de suggestie dat varkens die eten en groeien zich prettig voelen.’
Zo staan er nog wat voorbeelden in het vonnis:
'Er kan niet worden volgehouden dat alle varkenshouders voldoen aan een scala van eisen van de markt en maatschappij’
‘Deze tekst wekt niet de suggestie dat varkens (altijd) gezond worden gehouden’
‘volgt[…] uit de tekst niet de suggestie dat verveling en stereotiep gedrag bij dieren daadwerkelijk wordt voorkómen; er staat dat het *moet* worden voorkomen...’
Kortom, daar waar de teksten maar vaag genoeg zijn, zijn ze volgens de rechtbank niet misleidend te noemen. Als je je woorden maar zorgvuldig kiest, mag je alles suggereren? Dat is toch geen eerlijke reclame te noemen?
Kop in het zand
Wij menen dat de rechtbank in deze uitspraak de gemiddelde consument veel kritischer en beter geïnformeerd inschat dan realistisch is. Als het gaat om dierenleed, steken mensen graag de kop in het zand. Een website die je een goed gevoel geeft over het eten van vlees, helpt enorm bij het wegnuanceren van gewetensbezwaren over de consumptie van dieren.
Varkens in Nood overweegt in hoger beroep te gaan op deze uitspraak.
